آدابِ بزرگداشت عید ولایت



1. روزه

روزه عید غدیر از مستحباتى است که مکرر به آن سفارش شده است. امیرالمؤمنین، علیه‏السلام، در خطبه‏اى که در روز عید غدیر ایراد کردند فرمودند: و صوم هذا الیوم ممّا ندب اللّه إلیه. روزه عید غدیر از مستحباتى است که خداوند بدان فراخوانده است.

حضرت امام صادق، علیه‏السلام، فرمودند:یجب علیکم صیامه شکراً للّه و حمداً للّه. بر شما لازم است که که در روز عید غدیر براى سپاسگزارى از خداوند و ستودن او، روزه بگیرید.

شخصى از امام صادق، علیه‏السلام، پرسید: چه کارى شایسته روز غدیر است و چه عملى در ن، استحباب دارد؟ حضرت پاسخ دادند: روزه و...

امام صادق، علیه‏السلام، درباره پاداش روزه عید غدیر فرموده‏اند:روزه داشتن در روز عید غدیر پاداشى معادل روزه گرفتن در همه عمر دنیا را دارد.

و فرموده‏اند:صوم یوم غدیر خم کفّارة ستّین سنة. روزه داشتن روز عید غدیر خم، کفاره گناه شصت سال است.

2. فطارى دادن

از اعمالى که به انجام آن در روز عید غدیر سفارش شده است؛ افطارى دادن به روزه داران است. حضرت على، علیه‏السلام، فرمودند: کسى که در شامگاه عید غدیر، به یک مؤمن افطارى بدهد، گویا یک میلیون نفر از پیامبران ،شهیدان و صدیقان را افطارى داده است. حال چگونه است پاداش کسى که گروهى از مردان و زنان را افطارى دهد. و من ضامنم بر خدا که از کفر و فقر آسوده گردد و اگر در همان روز یا همان شب تا عید غدیر سال دیگر بمیرد، بر خداوند است پاداش او.

3. اطعام

از سنت‏هاى مؤکد دیگر در روز عید غدیر پذیرایى از مؤمنان است. امام صادق، علیه‏السلام، درباره یکى از وظایف عید غدیر فرمودند: و أطعم إخوانک؛ و برادرانت را طعام ده.

4. آراستن

از دیرباز عیدها و جشنها با نظافت، غبارزدایى، پیراستن و آراستن همراه بوده است و شیعیان باید این روشها را براى عید غدیر نیز رعایت نمایند. چرا که حضرت امام رضا، علیه‏السلام، مى‏فرمایند:

روز غدیر، روز آراستن و زینت است. پس هر کس براى روز غدیر، زینت کند، خداوند هر خطاى کوچک و بزرگ او را مى‏آمرزد و فرشتگانى را به سوى او مى‏فرستد، آنان نیکى‏هاى او را مى‏نگارند و مراتبش را تا عید غدیر سال آینده بالا مى‏برند. اگر او جان دهد، شهید مرده است و اگر زیست کند، خوشبخت زیسته است.

پس چه زیبا خواهد بود که سردر منازل و اماکن عمومى تجارتى و ادارى چراغانى شود تا شامل این پاداش بزرگ گردد.

5. پوشیدن لباس نو

ما ایرانیان در عید نوروز که عید تحویل سال است، نه تحول انسان، لباس نو مى‏پوشیم؛ پس چرا در عید بزرگ ولایت، تن پوش نو نپوشیم؟ بجا خواهد بود که در این روز بزرگ لباس نو بپوشیم و بپوشانیم.

حضرت امام صادق، علیه‏السلام، مى‏فرماید:و أن یلبس المؤمن أنظف ثیابه و أفخرها. یکى از وظایف روز غدیر این است که مؤمن تمیزترین و گرانقدرترین جامه‏هاى خویش را بپوشد.

6. استفاده از بوى خوش

اسلام درباره به کارگیرى بوى خوش و زدن عطر، بسیار سفارش کرده است. بخصوص در ایام عید سعید غدیر سفارش ویژه‏اى نسبت به این سنت خوب شده است. امام صادق، علیه‏السلام، در پى وظایف مؤمن در روز غدیر فرمودند:

و یتطیّب إمکانه و إنبساط یده.و مؤمن به اندازه توان و دست باز بودنش بوى خوش استعمال کند.

7. دیدار با مؤمنان

زیارت برادران مؤمن از سنتهاى مهم اسلامى است، لیکن در روز عید غدیر، دید و بازدید به عنوان یکى از شعائر مذهبى و ولایى و بیشتر مورد سفارش قرار گرفته و پاداش افزونترى دارد.

حضرت امام رضا، علیه‏السلام، فرمودند:

من زارَ فیه مؤمناً أدخل اللّه قبره سبعین نوراً و وسع فى قبره و یزور قبره کلّ یوم سبعون الف ملک و یبشّرونه بالجنّة. هر کس که در روز غدیر به دیدار مؤمنى رود خداوند هفتاد نور در قبرش داخل کند و قبرش را بگستراند، و هر روز هفتاد هزار فرشته به زیارت قبرش آید و به او مژده بهشت دهد.

8. مصافحه (دست دادن)

دست دادن باعث افزایش محبت دو برادر دینى و سبب ریزش گناه و آمرزش مى‏گردد؛ اما دست دادن در روز عید غدیر که عید ولایت است جلوه دیگرى دارد، به همین جهت در این روز مصافحه (دست دادن) مورد تأکید و سفارش قرار گرفته است.

حضرت امیرالمؤمنین على، علیه‏السلام، فرمود: و إذا تلاقیتم فتصافحوا بالتّسلیم. (در روز غدیر) هنگامى که با هم ملاقات مى‏کنید همراه با سلام کردن با یکدیگر دست بدهید.

9. تبریک گفتن

معمولاً، وقتى نعمتى به انسان مى‏رسد یا پیروزى نصیبش مى‏شود تبریک گفتن لازم است و تبریک گفتن در روز عید غدیر از شعائر شیعه است و مى‏شود گفت گرمترین و سنت عقد اخوت و برادرى در اسلام به زمان پیامبر اکرم، صلّى‏اللَّه‏علیه‏وآله، مى‏رسد. در آن موقع پیامبر، صلّى‏اللَّه‏علیه‏وآله، بین مهاجرین و انصار پیمان برادرى را منعقد نمودند. و بجا خواهد بود که این پیمان برادرى در روز عید غدیر برگزار بشود. واقعى‏ترین تبریکها براى عید غدیر است.

حضرت امام رضا، علیه‏السلام، مى‏فرماید:

و هو یوم التّهنیة یهنّى‏ء بعضکم بعضاً فإذا لقى المؤمن أخاه یقول: الحمدللّه الّذى جعلنا من المتمسّکین بولایة أمیرالمؤمنین و الائمة سلام‏الله‏علیهم؛ روز عید غدیر خم روز تهنیت‏گویى است. بعضى از شما به بعض دیگر تهنیت بگوید و هرگاه مؤمنى با برادرش برخورد کرد بگوید: »ستایش مخصوص خداوندى است که ما را از پیوستگان به ولایت امیرالمؤمنین، علیه‏السلام، و امامان، علیهم‏السلام، قرار داد«.

10. دلجویى و مهرورزى متقابل

حضرت رضا، علیه‏السلام، روز غدیر را »یوم التودّد« خواندند؛ یعنى روز مهر ورزیدن.

در چنین روزى باید معتقدان به ولایت، غم را از دل دوستان حضرت به هر نحوى که مقدور باشد برطرف نمایند.

11. ایجاد زمینه‏هاى شادمانى

عید غدیر یادآور بزرگترین و گرانقدرترین خاطره اسلام است خاطره استمرار رسالت پیامبر، صلّى‏اللَّه‏علیه‏وآله، با امامت على، علیه‏السلام. در چنین روزى نه تنها خود باید دلشاد باشیم بلکه باید زمینه شادمانى دیگر برادران ایمانى راهم فراهم سازیم.

حضرت امام رضا، علیه‏السلام، مى‏فرماید: سرّ فیه کلّ مؤمن و مؤمنة؛ (در روز غدیر) هر مرد و زن مؤمنى را شادمان سازید.

12. پیوند با بستگان و خویشان

در این روز زمینه صله رحم - که از سفارشات مؤکد اسلام است - کاملاً فراهم است.

حضرت صادق، علیه‏السلام، صله رحم را یکى از وظایف روز غدیر بر شمردند؛ شایسته است در روز غدیر با نیکى کردن، روزه گرفتن نماز خواندن و صله رحم بسوى خداوند متعال تقرب جویید.

13. گشاده‏دستى نسبت به خانواده

یکى از دستورات اسلام ایجاد زمینه‏هاى لازم در جهت راحتى و آسایش خانواده است و به مناسبت عید غدیر تاکید بیشترى شده است. حضرت امام صادق، علیه‏السلام، مى‏فرماید: و یوسّع الرّجل فیه على عیاله؛ (در روز غدیر) مرد باید براى خانواده خود گشایش بیشترى فراهم کند.

14. کارگشایى

برآورده ساختن نیازهاى مردم و رفع گرفتارى آنان از سنتهاى پسندیده در اسلام است و به انجام اینگونه کارها تاکید فراوان شده است. حضرت على، علیه‏السلام، مى‏فرماید: و البرّ فیه یثمر المال و یزید فى العمر؛ نیکى کردن مال را ثمربخش مى‏سازد و بر عمر مى‏افزاید.

15. هدیه دادن

هدیه دادن و گرفتن با توجه به ضوابط شرعى کار پسندیده‏اى است و اثرات روانى خاصى، مخصوصاً در کودکان و نوجوانان دارد و بهترین موقعیت هدیه دادن عید غدیر است.

و حضرت رضا، علیه‏السلام، عید غدیر را روز هدیه و بخشش مى‏نامد: یوم الحباء و العطیّة؛ روز بخشش و هدیه دادن است.

16. ابراز برائت

اعلام بیزارى از دشمنان خداوند روزه داشتن در روز عید غدیر پاداشى معادل روزه گرفتن در همه عمر دنیا را دارد. از پایه‏هاى اساسى اسلام است و روز غدیر روز بیزارى از کسانى است که با نپذیرفتن امامت حضرت على، علیه‏السلام، آشکارا با خدا و با پیامبر خدا مخالفت نمودند و بزرگترین جنایت و خیانت را به تاریخ بشریت کردند و در حقیقت این عدم پذیرش سرآغاز تمام بدبختى‏ها و بیچارگى‏ها بود. بنابراین روز غدیر، روز برائت از اینهمه ستمکارى و ستمکاران است.

در یکى از دعاهاى روز غدیر آمده است: و نبرأ ممّن یبرأ منه و نبغض من أبغضه؛ ما بیزارى مى‏جوییم از آن کس که از على [علیه‏السلام] بیزارى جوید و دشمن داریم آن کس که على [علیه‏السلام] را دشمن دارد.

17. ذکر صلوات

حضرت رضا، علیه‏السلام، در وصف عید غدیر فرمود: یوم إکثار الصّلوة على محمّد و ال محمّد؛ روز غدیر روز صلوات فرستادن فراوان بر محمد و آل محمد است.

18. غسل

امام صادق، علیه‏السلام، فرمودند: هنگامى که روز غدیر فرا برسد باید در فراز آن (هنگام ظهر) غسل کرد.

19. نماز و نیایش

روز عید غدیر بهترین فرصت و موقعیت براى نیایش است؛ چرا که روز غدیر روز سپاس و ستایش به پیشگاه حضرت احدیت است. حضرت رضا، علیه‏السلام، مى‏فرماید: هو الیوم الّذى یزید اللّه فى حال من عبد فیه؛ روز غدیر روزى است که خداوند، بر توان کسى که او را نیایش کند، مى‏افزاید.

و فرمود:

روز غدیر روزى است که دعا در آن مستجاب مى‏گردد. نماز عید غدیر دو رکعت است که باید در هر رکعت پس از حمد ده، مرتبه سوره توحید، ده بار آیةالکرسى و ده مرتبه سوره قدر را خواند. وقت نماز نیم ساعت پیش از ظهر است. پاداش این نماز برابر است با صدهزار حج و صدها هزار عمره. کسى که این نماز را بخواند، هر چه از خداوند بخواهد برآورده شود.

20. زیارت

زیارت یکى از سنن سازنده اسلامى است چه از نزدیک چه از دور. زیارت یک پیوند معنوى بسیار قوى بین شیعه و مقدسات اوست. از جمله آنها زیارت حضرت على، علیه‏السلام، از دور و نزدیک است. امام رضا، علیه‏السلام، به پسر ابى‏نصر فرمودند:

هر جا که باشى در روز عید غدیر در بارگاه امیرالمؤمنین، علیه‏السلام، حاضر باش. بى تردید، خداوند، گناهان شصت ساله هر مرد و زن مؤمن را مى‏آمرزد و چند برابر آنچه در ماه رمضان، شب قدر و شب عید فطر از آتش آزاد ساخته در آن روز آزاد مى‏سازد. در این مورد به کتب ادعیه مراجعه شود.

21. خواندن دعاى ندبه

طبق مدارک معتبر خواندن دعاى ندبه در چهار عید مستحب است؛ جمعه، فطر، قربان و غدیر. توجه به فرازهاى این دعا بخصوص آن قسمت که در رابطه با غدیر و خلافت حضرت، علیه‏السلام، مى‏باشد ضرورى است.

22. پیمان برادرى (عقد اخوت)

سنت عقد اخوت و برادرى در اسلام به زمان پیامبر اکرم، صلّى‏اللَّه‏علیه‏وآله، مى‏رسد. در آن موقع پیامبر، صلّى‏اللَّه‏علیه‏وآله، بین مهاجرین و انصار پیمان برادرى را منعقد نمودند. و بجا خواهد بود که این پیمان برادرى در روز عید غدیر برگزار بشود. براى نحوه بستن عقد به »مفاتیح‏الجنان« مراجعه کنید.